“Baktılar ki sosyalizmi başka türlü önleyemeyecekler, kendileri sosyalist olup sosyalizmi de bitirecekler”
-mış gibi görünmek, temel ilkelerden uzaklaşmak, ekonomi bilinmemesi ve daha nicesi…
Esas tehlikeli olan solun soldan koparılması, sol gibi muhalif gibi gözüken bazı kimseler ve bu insanların sözlerinin dinlenmesi…
Muhalefetin de dizayn edilmeye çalışıldığı bilinen bir gerçektir.
Burada solun solsuzlaştırılması kavramını kullanacağım . Solun solsuzlaştırılması, günümüz siyasetinin en önemli ve tartışmalı konularından biridir. Bu kavramı komplo teorilerinden arındırırsak eğer tanımı, sol düşüncenin temel ilkelerinden uzaklaşarak, post-politik bir uzlaşmacılığa, teknik rasyonaliteye, denetime indirgenmesini ifade eder.
Solun solsuzlaştırılmasının temelinde post-politik olarak adlandırılan bir siyasal durum yatar. Post-politika, siyasi farklılıkların ve ideolojik çatışmaların ortadan kalktığı, teknik uzmanlığın ve yönetimin siyasetin yerine geçtiği bir durumu ifade eder.
Bu durumda, alınması gereken siyasi kararlar teknik ve rasyonel bir şekilde (!) alınır, ideolojik tartışmalar ve toplumsal mücadeleler ise gereksiz ve hatta tehlikeli olarak görülür. İlgili bakanlığın başına “alanında uzman” biri geçerse, devlette de biraz denetim mekanizmalarını çalıştırırsa sorunların birden çözüleceği varsayımına gidilir…
Solcunun aslında bir anlamda toplumda yer etmiş bu klişelerin üzerine gitmeye ve bu alana yerleşmiş, ilk bakıldığında üzerinde düşünülmüş ya da kulağa mantıklı olarak gözüken birtakım ifadelerin esasen boş, yavan ya da tam olarak neyi gizlediğini anlatması gerekmektedir.
Aslında kulağa çok hoş geliyor “denetim yok” cevabı. X sorundan y soruna, eğitimden-sağlığa, sınavlardan okullara geniş bir yelpaze içerisinde tartışma alevlenmeden yapıştırın gitsin: “denetim yok abi.. Aslında denetlesen çözülecek. Bu alana uzman birini getirirsen olacak”
Peki bu böyle midir ? Ne yazık ki değildir. Evet denetim kamu kuruluşlarında olması gereken bir hadisedir ancak denetim mekanizmaları o kadar kendi olayından koparıldı, sisteme entegre edildi ve ipin ucu kaçtı ki, şu an bir durumun denetilmesini tam anlamıyla başarabilmek neredeyse imkansıza yakındır.
Sadece bu da değildir. Durum, sorunu kişilere indirgemektir. Solun temel ilkelerinden politika üretmesinden vazgeçmesi, ideolojik tartışmaların bir kenara bırakılması, radikalleşmenin ve toplumsal mücadelenin önüne geçilmesidir. Devlet oraya uzman birini atayacak, denetleyecek ve bütün sorunlar çözülecek.. Bir de “caydırıcı cezalar koyalım” … Toplumdaki ekonomik eşitsizlikler, kurumların batması, nüfus problemi, hepsi bitecek… Bunlar safsatadan ibarettir.
Ancak Sol da zaman zaman bu post-politik atmosfere uyum sağlayarak, radikal hedeflerinden vazgeçer, sistemle uyumlu bir muhalefet anlayışını benimser ve uzlaşmacı bir tavır sergiler. Solun solsuzlaştırılması, teknik rasyonalite ve yönetimselcilikle de yakından ilişkilidir. Bu yaklaşımda, toplumsal sorunlara siyasi çözümler aramak yerine, teknik ve yönetimsel çözümler önerilir.
Halbuki sol en azından Marksist olanlar her sorunun siyasi ve ekonomik geçmişi olduğunu bilir..
Politik uzlaşmacılar, sağcılar ve liberaller, ekonomiyi uzmanlar tarafından yönetilmesi gereken teknik bir alan olarak görülürken, siyaseti ise sadece bir yönetim soru olarak görür. Birtakım solcular da bu yaklaşıma uyum sağlayarak, ekonomik ve toplumsal sorunlara teknik çözümler arar, yönetime katılmayı ve sistemi içeriden iyileştirmeyi hedefler. Bu durum günün sonunda solun eleştirel ve dönüştürücü potansiyelini kaybetmesine ve sistemin bir parçası haline gelmesine yol açar.
Solun solsuzlaştırılmasının birçok nedeni vardır. Bunlar arasında küreselleşme, neo-liberalizm, Sovyetler Birliği’nin çöküşü, işçi sınıfının dönüşümü, medyanın etkisi ve entelektüel iklimdeki değişimler sayılabilir.
Küreselleşme ve neo-liberalizm, ulus devletlerin gücünü zayıflatmış, ekonomik ve siyasi kararların küresel düzeyde alınmasına yol açmıştır. Bu durum, solun ulusal düzeydeki mücadele alanını daraltmış ve küresel kapitalizme karşı etkili bir muhalefet oluşturmasını zorlaştırmıştır. Sovyetler Birliği’nin çöküşü ise, solun alternatif bir model sunma iddiasını baltalamış ve kapitalizmin tek alternatif olarak kabul görmesine yol açmıştır. İşçi sınıfının dönüşümü, sanayi işçilerinin sayısının azalması ve hizmet sektöründe çalışanların sayısının artması, solun geleneksel toplumsal tabanını etkilemiş ve yeni toplumsal hareketlerle ittifaklar kurmasını zorunlu kılmıştır. Medyanın etkisi, popüler kültürün ve tüketim toplumunun yaygınlaşması, solun kültürel hegemonyasını kırmasını zorlaştırmıştır. Entelektüel iklimdeki değişimler ise, post-modernizm ve post-yapısalcılık gibi akımların etkisiyle, solun evrenselci iddialarını ve büyük anlatılarını sorgulamasına yol açmıştır.
Bunların sonuçları ise ileride ağır olacaktır. Solun solsuzlaşması, toplumsal eşitsizliklerin artması, demokrasinin zayıflaması, çevresel sorunların derinleşmesi, savaşların ve çatışmaların yaygınlaşması, kültürel çeşitliliğin azalması ve eleştirel aklın gerilemesi durumuna bizi getirebilir. Solun eleştirel ve dönüştürücü potansiyelini kaybetmesi, kapitalizmin krizlerine ve sorunlarına etkili çözümler bulunmasını zorlaştırmıştır. Bu durum, toplumsal eşitsizliklerin artmasına, demokrasinin zayıflamasına ve çevresel sorunların derinleşmesine yol açmıştır.
Solun yeniden canlanması ve etkili bir muhalefet oluşturabilmesi için, öncelikle bu solsuzlaştırma sürecinin farkına varması ve eleştirel bir şekilde analiz etmesi gerekmektedir. Solun, post-politik uzlaşmacılıktan, teknik rasyonaliteden uzaklaşarak temel ilkelerine geri dönmesi, evrenselci iddialarını yeniden canlandırması ve toplumsal mücadeleleri yeniden örgütlemesi gerekmektedir. Aksi takdirde, solun geleceği karanlık ve umutsuz olacaktır.