Genelin sesi de görüşü de belli, açlık ve yoksulluk! – Gözde Bedeloğlu

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Instagram’ın kapatılma süreciyle ilgili “bazen, bazı olaylar o kadar hızlı gelişir ki sizin orada hızlı vaziyet almanız gerekir, bu süreç de böyle oldu” dedi. Malum, dünyada eşi benzeri görülmemiş Türk tipi başkanlık sistemimizin en önemli vaadi buydu; hızlı kararlar alabilmek. Deniyordu ki, parlamentarizm dünyadaki hızlı değişimler karşısında yetersiz kalıyor. Yürütme hızlı kararlar almak zorunda. Bu da başkanlık sistemiyle mümkün. Instagram ve oyun sitesi Roblox, başkanlık sisteminin sağladığı bu kolaylıkla hızla kapatıldı ancak Bakan Uraloğlu’nun söylediği gibi iktidarın hangi sebeplerle hızla vaziyet aldığını tam olarak öğrenemedik. Keza Instagram’ın açılışı da benzer şekilde oldu, hızla! Bu süreçte şirket ile hükümet arasında nasıl bir pazarlık yapıldığı, hangi hassasiyetler üzerinde uzlaşıldığı kamuoyuna açık bir şekilde anlatılmadı. Türk tipi başkanlık sisteminin bir iddiası daha vardı. İnsanların bizzat kendisini temsil eden bir başkanı seçmesi toplumda birlik ve beraberlik duygusunu pekiştirecekti. Benim en son hatırladığıma göre Başkan Erdoğan, Instagram’ın kapatılmasını ve Hamas lideri İsmail Haniye için yas ilan edilmesini eleştirenler için ‘ev zencileri’ ve ‘cibilliyeti bozuk’ demişti. Bunlar pek de birlik ve beraberlik duygularını güçlendiren sözler değil.

***

Bakan Abdulkadir Uraloğlu’nun, hükümet olarak yasakçı bir zihniyete sahip olmadıklarını iddia etmesinden birkaç gün önce İzmir’de bir sokak röportajında Instagram’ın erişime engellenmesi ve AKP iktidarı ile ilgili eleştirel ifadeler kullanan Dilruba Y. tutuklandı. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Ebubekir Şahin, ‘sokak röportajları’ adıyla yapılan yayınların faaliyet ve paylaşımlarının Anayasal bir kurum olan RTÜK’ün takibinde olduğunu duyurdu. İktidarın hassasiyetleri toplumun hassasiyetleriyle eş tutulurken, RTÜK’e göre, röportajlarda konuşan insanların görüşleri, bu tür yayınlarla ‘genelin sesiymiş gibi yansıtılarak’ dezenformasyona yol açıyormuş. Türkiye, uluslararası ifade ve basın özgürlüğü sıralamalarında her geçen yıl kötüleşen bir performans sergiliyor. Bu anlamda RTÜK, program durdurma kararları ve idari para cezaları ile en tartışmalı kurumlardan biri. Sokak röportajlarını maksatlı ve taraflı bulan kurum, geçen yıl, İstanbul Aile Vakfı’nın düzenleyeceği ‘LGBT propagandasına dur de’ toplantı duyurusunun ‘kamu spotu’ olarak televizyonlarda yayınlanmasına karar vermişti.

***

Dilruba Y., ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama’ ve ‘cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamalarıyla tutuklandı. Sokak röportajlarının yasaklanacağı iddiasına ilişkin açıklamada bulunan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, böyle bir şey olmadığını söylemekle birlikte, “siz halkı kin ve düşmanlığa sevk edecek şekilde konuşursanız tabii yargı devreye girer” diye ekledi. Şüphesiz, hukukun her zaman ve eşit şekilde devreye girmesi her yurttaşın arzusu olmalı. Bakanın burada değinmediği konu ise Dilruba Y.’nin üzerine atılı suçların tutukluluk gerektirmemesi. Medyayı denetleme görevi üstlenen RTÜK, LGBT bireyleri hedef alan toplantıyı kamu spotu sayarak toplumun bir kesimine yöneltilen nefret ve ayrımcılığa alan açarken, RTÜK başkanı Şahin ve Adalet Bakanı Yılmaz’ın, sokak röportajlarını ve iktidara yönelik eleştirilerde bulunan yurttaşları suçlayıcı tarzdaki açıklamaları dikkat çekici. Kızılay’ın eski Başkanı Kerem Kınık’ın kızı Fatima Zehra Kınık Demir, bir kişinin hayatını kaybettiği trafik kazasında yüzde 100 kusurlu bulundu ve hakkında ‘taksirle ölüme ve yaralanmaya sebep olma’ suçlarından 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası istenirken tutuksuz yargılanıyor. Sokak röportajında düşüncelerini paylaşan Dilruba Y. ise, konuşmasında geçen ‘gerizekalılar’ sözü nedeniyle tutuklu yargılanıyor. Asıl maksatlı ve taraflı görünen bu tutarsızlığın ta kendisi.

***

RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, Dilruba Y. tutuklanmadan günler önce sosyal medya hesabından sokak röportajlarının ekonomik ya da siyasi yönlendirmeler yapmak amacı taşıdığını ve ancak ve ancak diye altını çizerek, yayıncısının öznel fikrini destekleyen görüşler olarak dikkat çektiğini öne sürmüştü. Tutuklanan Dilruba Y. tek adam rejimine dair getirdiği eleştirilerden geri adım atmış değil. Fikrini açıklayan yurttaşa karşı gözdağı niteliğindeki bu tutuklama etkili olmuşa da benzemiyor. Yeni yayınlanan sokak röportajında bir kadın çocuğuna kıyafet alamadığını, eşinin çalıştığını ama kazandığı paranın yetmediğini, daha doğmamış çocuğunun şimdiden kırtasiye masraflarını, eğitimini düşündüğünü söylüyor. Doğrudan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a seslenerek “Allah değil, peygamber değil, ondan korkacak değilim, lafımı da çekmem asla, gençler bitti artık, çalışamıyoruz, Allah onun kalbine vicdan versin” diyor. Belli ki hanımefendi, RTÜK Başkanı Şahin’in iddia ettiği gibi yayıncının fikrini desteklemekten çok boş cüzdanının referansıyla konuşuyor. Bütün veriler de kendisiyle birlikte milyonlarca yurttaşı ortaklaştıran yoksulluğu belgeliyor.

***

İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Temmuz 2024 verilerine göre, İstanbul’da yurttaşların gündeminde ilk sırada ekonomik sıkıntılar yer alıyor. Katılımcıların yüzde 40,3’ü kıt kanaat geçinebildiğini, yüzde 41,8’i yeterli gıdaya ulaşma konusunda endişe yaşadığını belirtti. DİSK Birleşik Metal-İş’e bağlı BİSAM tarafından yapılan açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre dört kişilik bir aile için açlık sınırı 19 bin 423 lirayı buldu. Eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderler ile birlikte bir ailenin yapması gereken harcama tutarı 67 bin 186 lira olarak ölçüldü. Söylemeye gerek yok, yaşıyoruz işte hep birlikte. Aksi iddia edilse de bu sayılar, bu oranlar “sadece verilmek istenen mesajlar doğrultusundaki görüşlerin yer aldığı röportajlar” değil. Genelin sesi de görüşü de belli, açlık ve yoksulluk. Nesnellikten uzak ve maksatlı olan da bu sesi susturup görünmez kılmaya çalışmak.