Daha ilk okulda coğrafya dersi okuyorduk. Ülkeler konusunda da bilgilerimiz olurdu. Hat da oynadığımız bazı oyunlarda ülke satma oluyordu. Kıtalar ve ülkelerini sıralayıp satış fiyatı dahi koyardık. Öyle ki bazen bağımsız olmasa da bazı ülkeleri bağımsız koyup adeta normal şekilde oyuna katardık. Çocukluk yaratıcılığı denilen olay buydu. Özellikle teyzemin oğlu rahmetli Vehbi, gece petrol lambasında çadırda uğraşıp ülkelere satış fiyatı koyuyordu.
Böylesi yaratıcı ama oyun şekline koyduğumuz coğrafya bilgilerimiz vardı. Tabi ansızın Grönland adasını da okulda öğrendik. Dünyanın en büyük adası ve karlarla kaplı oluş bilgileriyle sınırlıydı. Yine de Kıbrıs’ın da ada olması, en azından bazı sorularda Grönland resmen en büyük ada olarak hafızamıza takıldı. Bu bilgilenme her coğrafya ülkeler bölümlerinde öğrenilmeğe devam ediliyordu.
Grönland, Danimarka’ya bağlı özerk bir ülke. Geniş özerkliği vardır. Kuzey Kutbuna en yakın insan yaşayan yerlerden biridir. Nüfusu ise yüzde sekseni buzul olan adada on binlerle ifade ediliyor. Yine de özerk olup Danimarka gerçeği vardır. Danimarka’nın Faroe adaları ve Grönland iki özerk bölgesi vardır. Ayrıca Danimarka NATO üyesi. Grönland da Amerikan askerleri de üst olarak vardır.
Peki; bu bilgiler neden gerekti: neden durup dururken Grönland gündeme geldi. İşte burada hemen Emperyalizm ve onun en güçlü ülkesi Amerika akla gelir. Hani o Amerika ki yirmi Ocak’ta yeni Beyaz Saray liderini bekleyen ülkeden dem vuruyoruz. Trump saraya girdikten sonra yapacağı işleri anlatmaya başladı. Önemli sayılan stratejilerden biri de bazı ülkelere dokunacağı idi. Öyle karşıtlara ambargo koyma veya rekabet değildi anlatılan. Kanada, Grönland ve Panama kanalına el koyacağını ilan ediyordu. Bir kesim özellikle Grönland konusuna fazla akıl yormadı. Hat da nedenini dahi sorgulamıyordu.
Grönland adeta kapitalist yapının işleyişinin iki olumsuz gelişmesinin sonucu gündem oluyor. Birincisi başkan olmakla Trump’ın hedefine konması. İkincisi de yine sistemin uyguladığı ekonomik yapı sonucu, iklimlerin bozulmasıyla, kuzey buzullarındaki erimelerin de gerçekleşmesiyle, kuzey Kutbunun da deniz yollarının açılması, zengin madenlerin el koyma sürecine girmesidir. Tam bir kapitalist gelişme ve Grönland pazarlığı başlatıyordu.
Garip olan şu: Grönland Danimarka’ya bağlıdır. Danimarka NATO üyesi. Amerika ise NATO’nun temel gücü. Grönland özerk olup Danimarka’ya bağlıdır. Amerika da NATO’nun temel gücü olduğu kadar Grönland da askerleri de mevcut. Ters olan şu: NATO’nun beşinci maddesine göre saldırıya uğrayan üyeyi tüm NATO devletleri savunur. Peki, Danimarka’ya saldırı yapan Amerika. O zaman NATO ilkeleri falan da kuralsızlaşacak mı?
İlk çıkışta, özerk Grönland yönetimi karşı çıktı. Satılık olmadığını açıkladı. Fakat konu Amerika idi. Giderek dil yumuşadı. Trump ise satın alacağını veya gerekirse askeri güce de işaret ediyordu. Ama Trump’tan söz ediyoruz. Her çıkış sonrası başka çıkış da olur. Ancak; Grönland buzulların erimesiyle iştahı kabartan minerallere sahiptir. Bunların bir kısmı Amerika’da yok. Daha da önemli, karların erimesiyle açılacak kuzey deniz hatlarında Rusya ve Çin şu anda epey önde. Bu deniz ulaşımını Çine ve Rusya’ya Amerika bırakmak istemiyor. Toplamda ise resmen Grönland’a göz dikiliyor. Halbuki Grönlandlılar bağımsızlık eyleminde. Hat da bir miktar Danimarka’yı da ikna etmeğe uğraşıyorlar. Bağımsız olmalarına rağmen, Danimarka’nın sağlık gibi konularda yardımlarının da devamını istiyorlar. Ama iklimler bozuldu. Kuzey Kutbu eriyor. Eridikçe alanlar da ekonomik yağmaya açılıyor. Ama Grönland nüfusu az olan adadır. Toprağı ise dünyanın en büyük adası. Kimse Trump’ın nereye dek gideceğini kolay kolay tahmin etmiyor. Ama Trump’ın dili Grönland’ı hedeflendirdi. Ada olmanın ve ekonomik rekabet alanının içine düşmenin sancıları yaşanıyor.
Bazı Grönland siyasetçileri Amerika, Çin ve Rusya gerçekleriyle hareket edip fırsata çevirmeği düşünüyor. Karışık işlere doğru Grönland dalıyor. Buzlar eriyor. Buzlar eridikçe iştahlar da artıyor. Ada olmanı ve Kuzey kutbunda olmanın coğrafi kaderini onca sessizlikten sonra şimdi krizle karşı karşıya doğru yelken aşmaktadır. Herhalde Grönlandlılara ne kadar söz hakkı verilir, denklem ve kendilerine kalan alanda anlaşılacak.
