Romanya seçimleri, TikTok ve AB’nin demokrasi anlayışı – Yücel Özdemir

Avrupa’da hafta başından bu yana Rusya, Çin ve bu iki ülkeden yayın yapan sosyal medya platformları TikTok ve Telegram üzerinden “seçimlere yabancı aktörlerin” müdahalesi ekseninde bir tartışmadır sürüp gidiyor. Özellikle de Almanya’da… 23 Şubat’ta yapılacak erken seçimler öncesinde Rusya ve Çin’in siyasi dengeleri sarsmak için elinden geleni yapacağı iddia edilerek, bütün güvenlik birimlerinin harekete geçerek önlem alması isteniyor.

Tartışmanın somut dayanağı ise Romanya’daki cumhurbaşkanlığı seçimleri.

24 Kasım’da Romanya’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turundan aşırı sağcı ve Rusya dostu olarak tanımlanan Bağımsız Aday Calin Georgescu sandıktan birinci çıkmıştı. Georgescu beklenmedik şekilde oyların yüzde 22.9’unu alırken, USR partisinin desteklediği Batı yanlısı liberal Elena Lasconi yüzde 19.2 oyla ikinci, Sosyal Demokrat Partinin adayı Marcel Ciolacu da yüzde 19.1 ile üçüncü olmuştu.

Bu sonuca göre 8 Aralık’taki ikinci turun Georgescu ile Lasconi arasında yapılması gerekiyordu. Ama olmadı.

1990’dan bu yana devletin pek çok kademesinde üst düzey bürokrat olarak görev yapan Georgescu’nun sandıktan birinci çıkmasının şokunu yaşayan diğer adaylar ve partiler, ortada normal bir durumun olmadığını ileri sürerek sonuca itiraz etti. İki gün sonra yapılan yeniden sayımda yüksek mahkeme sonuçların doğru olduğuna karar verdi. Ancak aynı yüksek mahkeme, seçimlere iki gün kala, 6 Aralık’ta Georgescu’nun seçim kampanyasını asıl olarak Çin ve Rusya’dan yayın yapan TikTok ve Telegram üzerinde yaptığı, dışarıdan maddi destek aldığı, yabancıların seçimlere müdahale ettiği yönünde yapılan başvuruları dayanak göstererek, ilk turdaki sonuçları iptal etti ve seçimlerin sıfırdan tekrarlanmasını istedi.

İkinci tura iki gün kala alınan bu karar doğal olarak Avrupa’da yankı yarattı. NATO ve AB’nin Karadeniz’in kıyısında Rusya’ya karşı önemli bir mevzi haline getirdiği Romanya’da esen Batı karşıtı, Rusya yanlısı milliyetçi hava bütün hesapları altüst ettiği için, ikinci turda seçimleri kazanıp cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturması beklenen Georgescu’nun önü şimdilik yüksek mahkeme tarafından kesilmiş görünüyor.

Yüksek mahkemenin verdiği kararda birinci tur hiç yapılmamış gibi her şeye sıfırdan başlanacak. Yeni adaylar ortaya çıkabilir. Bağımsız Georgescu’un seçimlere katılmak için yeniden imza toplaması gerekiyor. Seçimlerin en erken mart ya da nisan aylarında yapılması bekleniyor. Birinci turun sonucuna bakarak Batı yanlılarının ortak adayla seçimlere katılarak Georgescu’nun önünü kesmesi seçenekler arasında. Şimdiden Bükreş Belediye Başkanı Nicușor Dan’ın liberallerle muhafazakarların ortak adayı olabileceği ifade ediliyor.

Ülkede aşırı sağcı, milliyetçi, Batı karşıtı hava sadece cumhurbaşkanlığı seçimlerinde değil, birinci turdan bir hafta sonra yapılan parlamento seçimlerinde de görüldü. Üç aşırı sağcı parti ise toplamda yüzde 32’lik bir oy aldı. Sosyal demokratlarla muhafazakarların yıllardır kurduğu ortaklık sayesinde rüşvet, rant ve yoksulluğun diz boyu olduğu ülkede asıl kazanan aşırı sağcı, milliyetçi Birleşik Romanya İttifakı (AUR) oldu. Ukrayna’nın bir bölümünü ve Moldova’yı Romanya topraklarına katarak büyütmeyi vadeden bu parti, 2020’de yüzde 9.1 olan oyunu bu seçimlerde yüzde 18’e çıkararak büyük bir sıçrama yaptı. Koalisyon ortakları Sosyal Demokrat Parti (PSD) ve muhafazakar PNL yüzde 12’şer, toplamda yüzde 24 oy kaybetti.

Bu tablo, Georgescu’nun kazanmasının sadece TikTok’ta yaptığı yayınlardan kaynaklanmadığını gösteriyor. TikTok’ta 600 binden fazla takipçisi olan Georgescu’nun yaptığı videoları yüz binlerce kişi izliyor. Seçimlerin iptal edilmesinden sonra çektiği videoyu 2 milyon kişi izlemiş. Hakkının çalındığını söyleyerek adaletin yerini bulmasını istiyor. Bu da mağdur durumuna düşürülen Georgescu’nun daha güçlü geleceğini gösteriyor. Batı ve Romanya’daki yanlılarının bütün söylemleri Georgescu’nun dışarıdan milyonlarca avro yardım alarak TikTok üzerinden seçim propagandası yaptığı üzerine kurulu. Ayrıca 25 bin sahte hesabın (Bot) Rusya’dan yönlendirildiği, 85 bin siber saldırının düzenlendiği iddia ediliyor. AB Komisyonu hemen harekete geçerek, TikTok hakkında soruşturma başlattı. TikTok yönetimi iddiaları reddediyor.

Batı’yla savaş halindeki Rusya her şeyi yapabilir. Aynı şeyi Batı da yapıyor. En son Gürcistan’da birçok partiye ve sivil toplum örgütüne mali kaynak aktarıldı. Daha önce Ukrayna’da da bu yola başvurulmuştu.

Ancak Romanya’da söz konusu olan mali destekten çok halkın sandıkta kullandığı somut oylar. Sandık başına giden seçmenlerin bir bölümü Batı’nın istemediği adaya oy vermiş, bu oylar iki kez sayılarak kabul edilmiş. Romanya vatandaşları sandık başına giderken TikTok’a, Rusya’ya sorarak oy kullanmıyor, kendisinin maddi yaşam koşullarına bakıyor. Sonuç eleştirilebilir, ancak yok sayılamaz. Ama AB, sandıklara atılan oyları yok saydı.

Olup bitenler Romanya’da siyasi gerilim ve kutuplaşmanın sertleşerek devam edeceğini gösteriyor. Ülke emperyalist devletler arasındaki çıkar çatışmasının yeni bir sahası olmaya aday görünüyor.

Nereden bakılırsa bakılsın, Romanya’da asıl belirleyici olan sistem partilerinden kopuştur. 18 milyon seçmenin yarısı sandık başına gitmedi. Sandık başına gidenlerin yaklaşık üçte biri doğru bir alternatif olmadığı için şimdilik aşırı sağcılara, milliyetçilerden yana oy kullandı. Halkın sistemin çürümüş partileriyle ırkçı-milliyetçiler arasında tercih yapmak zorunda kalmadığı, ilerici-antiemperyalist yeni bir güç ortaya çıkmadığı sürece Romanya da pek çok ülke gibi emperyalistlerin tepiştiği saha olmaya devam edecek.