Dünyanın en büyük çevrimiçi kumar sitesi için çalışan işçiler kötü koşullar ve düşük ücretlere karşı grevde. Şirketin stüdyo adını verdiği işyeri önünde nöbet sürüyor. Bu kez kasa kazanmayacak!
Küresel Bir Sektör Olarak Çevrimiçi Kumar
İnternette film ve dizi izliyorsanız reklamlarına aşina olabilirsiniz. Belki de bir miktar paranızı kaptırdınız. Çevrimiçi kumar, yüksek cirosu ve milyonlarca müşterisiyle küresel bir pazar… Covid-19 sırasında hızla büyüyen sektörün piyasa değeri 65 milyar doları buluyor. Sanal kumarhaneler küresel fabrikalara dönmüş durumda ve on binlerce kişi buralarda istihdam ediliyor.
Evolution Gaming (EVO), tabiri caizse sektörün “Sıtarbaks”ı. İsveç merkezli şirket Türkiye pazarı dahil olmak üzere pek çok ülkede kumar sitelerine ve cep telefonu uygulamalarına teknik hizmet sağlıyor. Toplamda 16 bin çalışanı bulunan EVO operasyonlarının büyük bölümünü Gürcistan’a taşımış durumda. Tiflis’teki stüdyolarda yaklaşık 8 bin kişi çalışıyor.
Konu derinleşmeden belirtelim. Bu yazının konusu kumarı övmek veya şirketi tanıtmak değil. Konumuz, çevrimiçi kumarhanedeki kötü çalışma koşulları ve işçilerin sendika mücadelesi.
Gürcistan’a taşınma gerekçesi elbette düşük maliyetler. Burada iyi eğitimli gençler, Avrupa’ya göre çok daha düşük maaşları kabul ediyor. Aslında ilk günlerde ücretler Tiflis için “makbul” düzeydeymiş ama ülkedeki enflasyon nedeniyle bugün erimiş durumda. EVO işçilerinin ücretleri Gürcistan’daki ortalama ücretin neredeyse yarısı.
Sadece satın alma gücünü kaybeden ücretler değil maddi ve manevi diğer koşullar da işçileri sendikalaşmaya sevk etmiş. Yetersiz işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri, elektrik kaçaklarına bağlı iş kazaları, rutubet, böcekler… Uzun çalışma süreleri ve mobbing…
Şirket sendikanın diyalog taleplerini görmezden gelmiş, arabulucu görüşmelerini reddetmiş. Yöneticilerin güvenlik kamerası görüntülerini paylaştığı ve çalışanlar hakkında aşağılayıcı ifadelerin kullanıldığı mesajlaşmalar ifşa olunca grev çadırı kurulmuş. İşçiler Labor Sendikası’nın öncülüğünde, Temmuz’da greve çıktı ve 1 Ağustos’tan beri stüdyonun önünde nöbet tutuyorlar. Hatta bazı işçiler açlık grevinde.
Şirketin greve yanıtı bin kişi işten çıkartmak ve Çekya’da yeni bir stüdyo açmak olmuş. Dahası EVO işçilerden sakındığı bütçesiyle bir özel güvenlik şirketiyle anlaşmış. Üniformasız “güvenlik” görevlileri çadırlarda “huzursuzluk” çıkartmış ve işçilere saldırmış. Resmi açıklamalar “grevin etkisi sendikanın yetkisi yok” olsa da şirketin hisseleri grev başladığından beri yüzde 15 değer kaybetmiş durumda.
Küresel şirket küresel dayanışma
İsveç’te beyaz yakalıları temsil eden Unionen sendikası “İsveçli bir şirket yurtdışı faaliyetleri sırasında yerel yasadaki boşluklara dayanarak sorumluluktan kaçamaz. Temel işçi haklarına saygı göstermelidir” diyerek EVO grevini destekliyor. Las Vegas kumarhanelerinde 60 bin üyesi bulunan turizm sendikası CWU greve destek olmak için şirketin Nevada’daki lisansına karşı dava açtı. Ticaret ve hizmet sendikalarının uluslararası federasyonu olan UNI Global hem hukuki destek veriyor hem de grevciler için bir dayanışma fonu oluşturdu.
LabourStart.org sitesi de grevcilere destek için çevrimiçi bir kampanya düzenliyor. Şirkete protesto mesajı göndermek için tıklayabilirsiniz. < https://t.co/YCUw6rRHXz >
EVO, 2023’te 1 milyar dolar kar etti. Piyasa değeri açısından da H&M veya Ericsson gibi tanınmış İsveç markalarını geride bıraktı. Ama kazandığı parayı çalışanlarıyla paylaşmak istemiyor. İşçiler ise “tek kollu rulet makinesi değiliz, insanız” diyerek greve devam ediyorlar.
Yazılımcı, geliştirici, veri analisti veya ürün yöneticisi gibi unvanları olsa da işçi sınıfının bu yeni kesimlerinin çalışma koşulları Germinal romanını aratmıyor.
EVO işçilerinin grevi sadece kendileri veya Gürcistan için değil, çevrimiçi işlerde çalışan tüm işçiler için bir dönüm noktası olabilir.
Bu kez kasa kazanamayacak!