Zaman zaman bazı arkadaşlarla değişik yerlere geziye gideriz. Öyle ya kamu taşımacılığının sıfırlandığı sistemde yaşıyoruz. Üstelik körlüğüm nedeniyle de araba da kulanamıuyorum. Ozaman, gezme veya biryerden diyerine gitme, belirli kişilere bağımlı hale gelmekten de kurtulamazsınız. Öyle de oluyor. Arada taksi kulanma ise sadee garnatür şeklinde ifade edilir.
Hafta sonu yine arada buluştuğumuz birkaç arkadaş, güneye geçtik. Güneyde Trodosa doğru yolandık. Yükseğe çıkıp serinlemenin de havasını aldı. Kahve içtik. Biryerleri de ziyaret edik. Esnafla ilişkide, birden beynim ayni mesleki Kuzeydeki tutumlarla kıyas yapmamı tetikledi. Sonra aklımdan hep daha güneye geçerken, yolların durumuyla yüzleştirdi. Kuzeyde yolar adeta böprekte taş çıkarma gibi sektirirken, güneyde daha düzgün yolda yolculuk yapma moduna sıçradık. Bunlar hep en basit yurtaşın güneye geçtiğinde karşılaştığı basit ama önemli farklardır…
Belirli oyalamalardan sonra bir yerde yemeğe gidik. Oturup konuşuyorduk. Önce bir kız gelip siparişi aldı. Sonra sahibi gelip yemekleri getirirken, ona rumca konuştum. Doğrusu, hoşuna da gidi. Devamında gelip giderken sohbeti yoğunlaştırdık. Malum ya benim bir de Sosyal Çalışma Uzmanlık akademik gerçeğim de var. bunu özellikle ekleyelim. Ona rumca bilmenin de devamını dersek, konuştukça hangi noktadan sohbeti koyulaştıracağımı da tahmin etmede zorlanmadım.
Normalde, siz karşınıza gelen bir yabancının hem de kendi dilinizi bilip konuşunca hoşunuza gider. Tabi düşmanlık kininiz, hamasi havanız yoksa. Rum tesis sahibi de hem esnaf olmanın getirdiği ilişki anlayışı, hem de kendi diliyle bir yabancının konuşması elbet hoşuna gitmiş olacak ki sohbet etmekten kaçmadı. Sohbet devam ederken, konuları seçmek önemlidir. Hele de kendine dokunan ve memnun eden alanlar olduıkça faydalı ilişkide yararlıdır.
Olay dolaşırken, memleket yeri ve sayre de konuşuldu. Zaten eğer normal sohbet olursa, ilk sorulacak sorulardan biri de memleketidir. Devamında Kıbrıslı iseniz ve dokunmadan becerirseniz, çaktırmadan yakın geçmişle de olayı taşlandırırsınız. Burada en önemli dikatlilik, ürkütmeden ve normal sohbet havasında olmanız önemlidir. Tabi ki konunuzla ortaklaşan sözleri bulup konuya geçmeniz de önemlidir. Öyle ki belli Kıbrıslı kelimelerle hitabet ederken, bu yaklaşımız daha kolay öğrenme şansınız da var.
Sonunda bir gelişte ruma memleketini sordum. Bana verdiği yanıt beni başka noktaya doğru çekti. Çünkü Kıbrıs sorununu bildiğim kadar, belirli dönemleri de beynimde çok güzel arşivledim. Çoğu elisekiz dönemini hiç bilmez. Bazı hamasicilik ise korkunç paranoya yalanlarla doldurularak anlatılır. Rum köyünü söyleyince, yanımdakiler bana sordu. Orda Rum yaşıyormuydu: ben de onlara elisekizdeki göçmenliği anlatım. Yanımdaki arkadaşlardan biri de göçmenlikle elisekizde aklında kaldığı kadar göçmek zorunda olanları hatırladı. Bunlar birden karşımıza elisekizlerde rumların ve Türklerin köylerinden kaçmak zorunda olduğu sohbetini de geliştirdi.
Bunlar normal sohbetle, karşımıza yakın tarih Kıbrıs gerçeğini getirdi. Tabi, Rum göçmenliği anlatırken, benim de göçmen olduğumu, yanımdakilerin de göçmenlik yaşadığını basit normal şekilde anlatım. Ortak dil buluşmamız mı “Kıbrıslılar zaten çok göçmenlik yaşadılar, bizi köklerimizden kopardılar” oldu.
Ufak bir düşünce aklımdan geçti: elisekiz dönemi Kıbrıs ingilterenin sömürgesiydi. Rumla da konuşurken sordum: Hiç İngiltere hükümeti soruşturma veya yakalama yaptı mı? Elbet hepimizin bildiği gerçek vardı. İngiltere en yakın bildiğimiz katliyamlarda dahi tutuklama yargılama yapmadı. Yanımdaki şöfer arkadaş ekledi en başta kendi köyünden başlayıp Lefkeye dek olanları sıraladı. Ben Mansuradan Gönyeli durumuna geçtim. Son olarak aklımda Aygasyano kaldı. Provakasyonu tetikleuen kişi adı bilinmesine rağmen sorgulanması değil resmen ödüllendirildi. Rahetli arif Hoca bana bunu anlatırken ona: teşkilat bunun sorguladı mı” dedim. Hoca güldü: “sen bunları bilip de neden bana soruyonla” karşı soru getirdi.
***
Kısa sohbet samimi olunca, güvenilir çizgide tutulunca, birçok konuda daldan dala geçtik. Sunulan son tatlıların da espirisini yaptık. Ordan uzaklaşırken, güler yüzle uğurlandık. Yeniden yola çıktık. Artık dönüş yolundaydık. Yollar gayet rahat, sıplama falan yoktu. Pencereği aralayıp Trodosun havasını soluyordum. Dışardan vuran rüzgar içerdeki konuşmalardan da koparıyordu..
Klasik Kıbrıslılık da sürdü. Marketin önünde durup alışverişe girdik. Fiyatlar falan derken dolaşıyorduk. Etrafta türkler de vardı. Kimi fiyatları konuşurken kimisi de hala içteki kalıplaşıp kalan hamasiciliği de vurguluyordu. Basit düşünmeden kopuşu da yakaladım. Güneyde olup Rum marketinde sanki değilmiş gibi konuşma oldu. Rumlara veriştirme yapılıyordu. Aklına birinin de Türkçe bilip anlayacağı aklına gelmiyordu.
Belek yine kıpırdadı. Kısa zaman önceki sınır kapıları eylemleri sıralandı. Ozaman “aman görünmeyim” korkusu veya çıkar beklemesi nedeniyle, yapılan eylemlere katılmayanlar boldu. Bazı müzikçiler de çalmaya gitmiyordu. Bizim gibi birkaç kişi gidiyordu. Ama şimdi o ben gitmem veya bana ne diyenler, iki toplumlu veya değişik simgelerle hem de para karşılığında çaldıkları istemesem de beynimde tınladı. Şimid dahi eylem yapsan, katılmayacak nice kişi, benden çok daha fazla güneye geçiyor. Oradan alışveriş veya gezme amaçlı olarak günlerini geçiriyor. Dahası, hala ordakilerin anlama şansının da olacağı dil ile onlara karşı sözler söylüyorlar.
Memleketin ahvali bu. Sonra kuzeye geçtik. Daha geçer geçmez hemen araba sıpladı. Anladık ki Kuzeydeki topraklarda dolaşıyoruz. Akşama doğru geçtik. Ardından Lefkoşa yoluna yönlendik. Bazımız orda bazımız Lefke tarafına ve ben öteki arkadaşımla Lefkoşaya doğru yolandık. Yolanırken de zıplaya zıplaya ulaştık. Lefkoşaya girerken de bir duman havasıyla adeta pencereyi kapatmak zorunda kaldım. Sonuçta gezi de sonlandı. Geriye mi yukarda yazdıklarım kaldı.
