Darbeler diyarı Burkina Faso

Yetmişlerden seksenlerin ortasına dek sol hareketin de önemli duyarlılığı olunan zamanda, dünya bir başka takip edilirdi. Konumuz olan Afrika kıtası da oldukça dikatle incelenirdi. Oluşan kurtuluş hareketleri veya sosyalist gelişmeleri de yakından takip etmeğe çalışılınıyordu. Bu nedenle, birçok Afrika devrimcisinin de kitapları çevrildi. Bazı konularda direk değerlendirmeler de yapıldı. Haberlerde Afrika ülkeleri veya genel kıtasal sorunlar da yer buluyordu. Sonradan, iyice silikleşen ve sistem içinde sıkışıp apolitik çizgiye gelince, Afrikada olanlar da önemini kaybeti. Özellikle Ortadoğu denilen Kuzey Afrika dışındaki ülkelerin savaşları dahi konu edilmiyor. Sadece ABD eksenli probaganda ihdiyacı olduğu zamanda olaylar şöylesine geçilirdi.
Son dönemlerde Afrikanın her yanında gerek savaş gerek darbe gerekse seçimli birçok tartışmalı olay yaşanmaktadır. Bu arada sömürgesel nifus alanı mücadelesi de tırmanıhor. ABD Çin ikilemi veya Kuzey Batı Afrikada Rusya Fransa mücadelesi, ülkelerin siyasal yapılarını iyice kırıyor. Geçen yazılarımda Malideki gelişmeleri şöylesine değindim. Şimdi de yine yılın ikinci darbesini yaşayan Burkina Fasoya doğru evrilecem.****
Birkaç gün önce Burkina Fasoda askeri darbe gerçekleşti. Darbe eski darbeye karşı yapılması da tesadüf değildi. Devrilen albayın eski darbe lideri olduğu da anlaşılıyor. Bu haber tek başına olsa yazılmaya değermi diye kendi kendime sorardım. Fakat, anlaşılıyor ki Kuzey Batı Afrikanın yeni kaderinin de aynası olan siyasal gelişmeydi. Yeni Askeri darbe tıpkı Malide olduğu gibi Fransayı kovarak yeni Rusya nifus alanı olma sürecine girmekte olduğu izlenimleri de oluşuyor. Bunu yeni darbe liderinin direk Fransanın ülkeden ayrılmasını istemesiyle de kanıtlanıor. Burkina Fasoya belli ki direk Rusya ordusu değil de özel şirket milisleriyle konaklayacağı da anlaşılıyor.
Burkina Faso ikinci yılık darbe deneğimini yaşarken, klasik Fransız sömürgeciliğinden Rusyaya kayma eylimi de bölgedeki dengelerin değişecek dinamiğine de işaret ediyor. Kötü Fransız mirası ve özellikle isyancılara gerektiğinde destek verip hükümetleri tehtit noktasına çeken Fransa, son darbeyle Burkino Fasoyu da kaybetme tehlikesine girdi.
Bir başka tehlike de ülkedeki IŞİD uzantılı örgütlerin ayaklanmalarıdır. Ülkenin bir kısmı IŞİD uzantılı örgüt elindedir. Burkino Fasonun Y.60 cıvarındaki toprakları kontrol etiği anlaşılıyor. Bu durum ister istemez huzursuzluk yaratıyor. Özellikle IŞİD militanlarının bir kısmının Kuzey Batı Afrikaya taşındığı ve Maliden Burkina Fasoya dek kırsal ile kuzey yörelerde etkili olmaya çalıştığı da bilinmektedir. Burada merkezleri ele geçirmeseler de tutundukları zaman kendilerine has bağımsız bir devlet kurma amaçları olduğu da söyleniyor. Bu tehlike karşısında önce sivil yönetimler yeterince mücadele edemedikleri için darbeler gerçekleşti. Fransa yardıma çağrıldı. Fransa olaya sömürgesel gözle baktı. Bölgesel Afrika örgütü ise karar almasına karşın gereken sonuca ulaşamadı.
Tam da bu krizler yaşanırken, Rusya bölgeye girmeğe başladı. Özel şirketlerle de militan göndermeğe girişti. Bazı başarılar da elde edince, ordu başta olmak üzere Fransadan Rusyaya doğru kaydı. Önemli Kısmı Fransa karşıtı olunca darbe yapılıyor. Boşuna değil Burkina Fasoda darbe sonrası halkın sokaklarda Rusya bayraklarıyla sevinç gösterileri yapması elbet önemlidir. Bu Rekkabet elbet ielrisi için daha belirsizlikler de yaratmaya adaydır. Potansiyel olarak kulanılmaya hazır IŞİD yapıları ve ordular her an kimisi toprak elde etme bazısı da darbelerle dengelerin değiştirilmesine neden olmaya adaydır.
Afrikanın çölerine doğru uzanıyoruz. Bu sözü geçen bölgede zengin madenler var. Fakat, yoksuldurlar Sömürge çıkışları ile Yeni sömürgeciliğe geçişte çoğunda efendilerinin siyasal tercihleri de rol aldı. Tam bağımsız olamadılar. Özellikle Fransa bu bölgeleri elde tutmak için çekinmeden yakın gördüğü ordularla Nijerden Maliye veya Fildişinden Burkina Fasoya darbeler de yaptı. Sivil demokratik yapılarınn güçlenmesine de engel oldu. Bu oyun gün oldu gelip Fransaya karşı da kart oldu. Şimdi Maliyle başlayan ve Burkina Fasoyla devam eden genişleme ile Rusya coğrafyaya geldi.
Kısaca, Burkina Faso geri kalmışlık dışında kurumsal yapısını oturtamayan, sömürgesel kurallarla denetlenen yapısıyla rekabetin gölgesinde çırpınıyor. Oluşan boşlukla da IŞİD tipi ABBD eksenli veya boş terörist şeryatcı örgütler de sızma ile yer alma koşullarını değerlendiriyor. Bu koşullarda Burkino Faso da senenin ikinci darbesini yaşadı. Bağımsızlıktan buyana tam 11 darbe tanığı oldu. Bunlar ülkedeki yoksuluk ve aşiret tipi ayrışmaların da besleyici olma kötü olgunun da kalıcılaşmasına da neden oluyor. Bakalım, Rusya yeni hamleleriyle bu yörede neler yapacak. Ancak, son Burkino Faso darbesini Yüzbaşının yapması gerçeği çok olgu anlatır. Ordudaki örgütsel durumu ve dağınık şekli yansıtıyor. Bunun devamında da terör denilen örgütlerin de neden yenilemediğinin de öteki siyasal gerçeğinin aynasıdır.
Gördüğünüz gibi, Afrikaya girince öyle bildik işlerin dışında çok farklı sömürgeleştirme oyunlarıyla da karşılaşırız. Emperyalizmin sömürgesel gerçeğinin aynasıdır Afrika. Bunu akılda tutalım. Tutalım ki sisistemin ezberini bozacak öteki durumu da bilerek davranalım. Eşitsizliğin aynası da Afrika olması da tesadüf değildir. Burkino Fasonun son darbesi böylesi acıtan özeliğine sahiptir.