Genellikle farkında olmadan ülklere deyişik açıdan bakma geleneğimiz oluşur. Bazen kimlik üzerinden, bazen devletçi bakış veya gündeme gelen şekliyle tarafcıl izelrler konuları izlemeye uğraşırız. Siyaset bu deyişik alanları gayet mükemmel kulanarak kendi lehine politik koşulalr da oluşturma kolaycılığına gelir. Nitekim, konumuz olan Azerbeycanı kültürel veya turizimli yönlerini bir yana itersek, çoğu zaman siyasal alanda hep ırksal ve yeri geldiğinde devletsel hegemonya olgularıyla ele alma ezberi epey yaygınlaştı. Ne Azerbeycandaki rejimin durumu, ne istenen politik uyuma uyup uymadığı pek gözetilmez. Buna ek olarak, istenilen olaylar da seçilerek haberleşince, kolayca algı tutsaklığına düşmek kolaylaşır. Özellikle son dönemdeki birçok Azerbeycan merkezli gelişmelerde bu eksik ve tarafcıl tutumlar sergilenmektedir. Öyle ki seçilen olayla sadece Azerbeycan dyeil, eklenen konuyla alakalı öteki devletlerin de algısıyla oynanmaktadır. Bir örnek verelim: Türkiye, Pakisten ve Azrbeycan kısa zaman önce ortak tatbikat yaparlar. Bizim bildiğimiz medya yanında batı Medyası da bu olayın gayet mükemmel şekilde yorumladılar. Son günlerde ise bu defa bölgede iran askeri tatbikatı gerçekleştirildi. Tam aksi, anti iran politik bakışla sistemin karşıt değerlendirmeleriyle “tehlikeli” denilip bölgesel konuma sokuldu. Bu farklılık, aslında günümüz bölgesel hegemonya bakımından oldukça algı operasyonlu gelecek tehlikeli politik tutum haline sokuldu.
Azerbeycan dneilince, genelikle ırksal, dinsel ve işimize gelen şekliyle algılaştırıldı. Olaylar da sisteme uygun karşıt ilişkili çerçevede dolaştırılıyor. Seçilen haberlerle, üstüne hamasi yorum eklenerek bize banbaşka kulanıma hazır algı haline sokuluyor. Son dönemde özellikle ikinci Karabağ savaşıyla patlayıp, bünün üzerinden yeniden etkin olma politik hamleleri yeniden tırmandı. Batının Rusyayı Kafkaslardan kuşatma girişimi, Türkiyenin bölgesel yeni Ossmanlı hegemonya hamleleri peşpeşe devam ediyor. İsrail ve İngiltere gibi ülkeler oyuna direk katılmalarına karşın, pek de konuşturulmazlar. Karşıt cepede ısrarla Rusyayı kuşatma ve Azerbeycan etkisini azaltma oyunları hazırlanıyor. Öne de Türkiye ile oynarken, israilin bölgesel etkinlik sinsi konumu da gelişiyor. Nitekim, İsrail Azerbeycanda son dönemde iyice güçlendi. Bölgedeki karşıtlarına, başta iran ve ıraka yönelik suikast ve sabotajlar yaptığı idiyaları pey yaygın. Fakat gündemleşme konusunda medya hep kaçıyor. Türkiye ise çekinmeden son Suşa kentinde olduğu gibi Erdoğan resmen Orta Asyaya varacak gelişmeleri çekinmeden söylemekteydi. Buna elbet karşıt noktasına konulan iran da karşı hamlelere girişiyor. Ermenistaan ise aldığı yenilgiyle hala şaşkın. Üstelik, güvendiği ve yöneldiği batıdan da beklediği yardımı almadığı için de Rusyaya karşı bir anlamda çaresiz gibi duruyor.
Bu koşullarda iran da önceki askeri üçlü tatbikata karşı kendisi de karşılık veren hamleyi yaptı. Fakat konu iran olunca batı hemen probaganydaya girişti. İran yerilirken, “gizli emelleri” diye de eleştirildi. Oysa yukarda belirtiğim gibi Türkiye, Pakistan ve Azerbeycan büyük bir askeri tatbikat gerçekleştirdi. Bunlarra yine damıtılan eski deneyim de eklendi. Başta İngiltere ve Amerika irandaki Azeri azınlık oynuna girişti. İkidebir irandaki Azerbeycanlılar algısını kulandılar. Unutanlara hatırlatırız: Buş özellikle iranı yıkmak için ülkedeki Azerilere yardım için milyyonlarca dolar ayırır. Bunu kulanıp Azerilerin irandan ayrılıp ülke devletinin tasfiye politik planına sarılıyordu. Tüm bunlar hep Azerbeycan üzerinden yeniden uygulama gündemine getirilmeye uğraşılmaktadır.
Azerbeyc<an lideri, Aliyef bu çok yönlü girişimleri kendi lehine de kulanma adına deyrlendirmeye çalışıyor. Ülkenin zengin enerji kaynakları iştahlara karşılık verip pay dağıtırken, yukarda sıraladığım deyişik karşıt güçleri de kulanmaya devam ediyor. Rusyadan Türkiyeye, ingiltereden israile birçok devletle deyişik ilişkiler kurdu. Fakat, Aliyefin otoriter bir lider olduğu, ülkesinde oldukça baskıcı uygulamalar yaptığı da malumdur. Hat ta zengin kaynakları ülke yerine, son pandemi belgelerinde de olduğu gibi ülkesinden 520 milyon doları ingilterede mülk almada kulandığı ortaya çıktı. Buda ülkenin öteki yüzü. Ama, durmadan dyeişik güçlerle işbirliği yapıp Kafkasların güneyinde elinde bonba ile mayın tarlalarında dans etmektedir. Pandoranın belgeleriyle ülke zenginlğini kendi hesabına dışarda lüks tüketim için kulanırken, ülkesindeki birçok aydın dahi başka ülkelerde resmen en alt işelrde çalışmaya mahkum edildi. Ülkemizde bu örneklere raslamak kolaydır.
Kısaca, Azerbeycan mayınlı alanda, dans ediyor. Pimi çekilmiş eldeki bonba her an patlamaya hazırdır. Kafkasyada Rusyayın kuşatma ve emperyalist batının yerleşmesi için fırsatlar Azerbeycan üzerinden yerleşme peşindedirler. Bu arada iran kartını da Azeriler üzerinden yeniden tekrar tekrar denemeye de uğraşıyorlar. Aliyef bu karmaşada,kendi çıkarına gör de kulanmaya çalışıyor. Moderin silahları müttefiklerinden alıp Ermenistana karşı ikinci Karabağ savaşıyla da kontrolu olsa da kendine başarı hikaye yazdı. Hem otoriterliği korundu, hem başarılı bir hikaye yazdı hem de ülkeye dyeişik çelişki güçlerin yerleşmesine zemin hazırladır. Mayınlar ve bonba bir araada devam ediyor. Bu tehlikeli durum, ayni zamanda Aliyefin de iktidarda kalmasının da koşullarını geliştirmektedir.
