Geçen günlerde ırakta parlementer seçimler yapıldı. Katılımın düşük olduğu seçim sonrası açıklanan ilk önemli bilgiydi. Kitlelerin sistemden umudu kesmesiyle birlikte, sandıktan uzaklaşmanın mesajıydı. Elbet, onca ırak haberciliğimize karşın nedense seçimler ve sonuçları pek de ilgi görmüyor. Hat ta bolca kulanımda olan ırak iç savaşlarında dahi çoğu kimse ırak başbakanını bilmiyordu. Böylesi bilgilenme çelişkileri vardır. Nitekim, bize ırak seksenlerden beri istemesek de kafamıza sokulan simgesel durumlar gerçekleştirildi. Saddamın durumu, kürt olayları, iranla süren savaş, kuveyitin işkali, petrol zenginliği, ıraka yönelik işkaller hepsi günümüze dek süren gelişmelerin beynimize yerleştirilen bölümleridir. Ama, IŞİD belası veya Kürt sorunu gündem olurken, nedense geçenlerde yapılan ırak seçimi, haber niteliğine dahi ulaşmayan birçok çevre ülkesi dahi mevcuttu. Oysa, ırak seçimlerinde dahi hem gelecek iç denklem amaçlı çabalar ve başta çevre ülkelerin ırak hegemonyası için mücadele içeren geniş yelpazeye sahipti. Bir eksiklikle, kitlelerin de ayni hesabı pek yoktu. Buda özellikle Saddam gibi diktatörlük döneminden sonra işkal altında mezhepsel ve etnik kimliki anayasal yapılanışın sakatlığının olmasından kaynaklanmaktadır.
Günümüz ırakını anlamada bazı önemli noktalar vardır: ırak direk başta ABD olmak üzere iki kez işkale uğradı. Tüm devlet kurumsallaşması yerlebir edildi. Kurdurtulmak istenen sistem ise zayıf devlet, etnik ve mezhepsel farklılığa dayalı parti sistemiydi. Tabi ki çok yönlü aktör olunca da her etnik veya mezhebin de kendi içinde parçalanıp ayrı ayrı uyapılarla siyasette yer alması da başka handikaptır. Böylelikle etnik kimliklere dayalı bakanlıkların da olduğu parçalanmış ama hafif tutkalla tutuşturulmuş devlet biçimine doğru hamle yapılıyordu. Yetmiyor; örneğin parlemento çoğunluğunun ortaya çıkardığı başbakan eğer Amerikaya uygun gelmiyorsa, oda fazla ömürlü olamıyor. Maliki bunun en net örneğidir. Parlementodaki birçok partinin itifakın adayı olmasına ve seçilmesine karşın, bunun ömrü uzun sürdürtülmedi. Zorla istifa etirildi. Buna benzer koşullar nedeniyle ırakta hem partiler pek duyulmaz hem de siyasal farklılık etnik ve mezhep ile yakın olduğu güç ikilemli tuhaf sınırlama içindedirler.
Özetlediğim koşulların sonucu, geçen hafta sonu yapılan ıraktaki seçimer pek ilgi görmedi. Ama, katılımsızlık yanında Elsadırın partisinin birinci olması da başka çelişki. Çünkü, MUktadir Elsadır işkale karşı olan ırak milliyetçiliği ile hegemonya mücadelesine de duruş sergileyen liderlerden önemlisidir. Üstelik, işkal sonrası ABD işbirlikçi yönetimlerle de çatışmalar yaşayarak bu tutumunu derinleştirdi. Ancak, sayısal azınlık ve vetolu kesimler yanında, mezhepsel bakanlık sandalye durumu da yeni hükümetin kolay kolay kurulamayacağı da anlaşılıyor. ABD ise hemen Malikinin dışta brakılma hamlesine çoktan başladı. Herkes kendine göre kaybedeni de hemen belirledi. Özellikle Amerikancılar seçimlerin iran yanlılarına darbe vurduğunu söylerken, Türkiye merakla ırakta bulundurduğu üstlerin ne olacağı sorusuyla beklentide. Her ırak yönetimi Türkiyenin Kürdistan bölgesindeki askeri üstün kapatılmasını istedi. Türkiye de tam aksi yeni yerleşkeler oluşturup adını Anti Kürt mücadelesiyle de bahaneleştirdi. Zaten, ırak özellikle federal kürdistan yöresiyle oldukça sorunları vardır. Net olan, Bizden çok daha bağınmsız şekilde olan yöredir. Fakat, onun da sorunu kendi içindeki ikilemlerdir. KDP veya Barzanicilerin tek başına davranma ve öteki kürt kesimleriyle olan sorunlar, Federal Kürdistanın da dış müdahalelere daha açık olmasını da sağlıyor. ABD resmen açıkça üst yönünde ilerlerken, çevre ülkeleri de her durumda bu bölgeye girmekle meşkul müdahaleler yapıyorlar. Resmen dikenler üzerinden bıçak sırtında demenin yeridir.
Dikat ediyorsanız, ırak seçimleri dedik, dedik de aslında ırak koşullarını anlatmakla meşkul olduk. Çünkü, onca müdahil ülke olmasına, birçok deyişik soruna karşın seçimler gündem olmuyorsa, seçilecek yönetimin de yetkilerinin sınırlı olmasından kannaklandığını iyi anlamak şart. Zaten, pratikte işkalciler, müdahil olanlar bir yanda, öte yanda parçalanmış ırakın belirli bölgelerdeki deyişik güçlrin hakim oluşunun coğrafyasında partilerin dahi kuzey bir yana pek bilineni de yok. Üstelik, siayset ırak milliyetçilikten başlayıp, kürt eksenli, Şiği mezhepli, Sunni aşirte bakışları gibi birçok olgunun hem de parçalanmış şekliyle yeniden bölünmesiyle yaşam oluşturulmaktadır. Devletde ise cumhurbaşkanı başka başbakan başka ve ayni şekilde bakanlıklar da ayni kriterlerle darmadağın edildi. Bir Lübnan modeli gibi işkal sonrası ırak kurdurtulmaya çalışındı. Çoktan iflas bayrağını çekti. Ama, zengin petrolü ve hegemonya kurdurtulacak önemli topraktır. Üstelik, ırak kırılmalarıyla başta bölgesel etkinlikler de sarsılmaya adaydır. Hele de Kürtler veya Şiği ağırlıkı yapılar güçlenirse!
Bu koşullarda ırakta seçimler yapıldı. Pek de ilgi görmedi. Sadece ülkede güçlenmek isteyen dış güçler kendi kartlarıyla müdahil oluyorlar. Onca parçalanmış ve bölgesel müdahalelerin olması hükümet kurulmasında da epey zorlanmalar olacaktır. Bir de işkalin gelmesiyle, beslenip gerekli zamanda kulanılan cihatçı örgütler de vardır ki onlar hazır hücre gibi nöbette. Amerikanın hegemonik yapısına dokununca, bu yapılar nedense hep harekete geçiyor. Bu seçimin en iyi tarafı da tam da burada. Irak seçimlerinde önemli saldırılar ve olaylar olmadı. Patlamalar, sandırılar ve imtihar eylemleri gerçekleşmedi. Dedik ya, hücreler nöbette. Sinyal çakılmadı. Ölümsüz ırak seçimi bu bakımdan önemli iyimserlikmi desem yanlış demiş olurmuyum?
Kısaca, bilinmezlikler diyarı, zengin petrol kaynaklı ırakta yeniden seçim yapıldı. Başbakanını çoğu kez bilmediğimiz, ama IŞİD eylemleriyle dehşetleri duyduğumuz bu ülkenin, işkal altı yapılanış şeklini mutlaka akılda tutmamız şart. Dileyim, gelecekte bu coğrafyanın da güler yüzlü insanlarla demokratik sosyalist gelenekte yaşamalarıdır. Etnik ve mezhepli işkal kimlikli siyaset hiçbir yerde başarlı olmadığı kesin. Irak bunun sancılarını çekmeye devam ediyor.
