İki binlerden beri Afganistan’ın Taliban örgütü daldan dala kondurtuldu. Gün oldu, dünyanın en acımasız yapısı olarak listelere sokuldu. Talibancı olmanın en ağır suçu haline sokuldu. Yeri geldi Afganistan’ın resmi devleti olarak kabullenildi. Her ülke sık sık üçlü dörtlü Taliban yaklaşımları da gösterdi. Afganistan hegemonya mücadelesi ve iç yönetime gelme enstrümanı olarak Taliban hep gündemde kaldı ve kalacak gibidir. Hem bombalanan, hem de görüşülüp uzlaşma aranan ikili politik duruşlara Taliban çok defa rol oynadı. Kısaca, Taliban, gerici ve çağ dışı yapısına rağmen, sistemin hegemonya mücadelesindeki rolü ve yeri geldiğinde desteklenmesi sonucu, kendi gücünün çok üstünde dünya politikasında gündem olmaya devam etmektedir.
Son dönemde yeniden Afganistanın geleceği tartışılıyor. Elbet, Taliban ister istemez desteğine veya karşıtlık tutumuna ihtiyaç duyulmaktadır. Düne dek brakın görüşmeyi, ilişki kurmayı dahi teörörizme destek diye yeren ABD, şimdi hem Talibanla görüşüyor ve üstelik anlaşarak Afganistandan da çekilmeye başladı. Burada birkaç noktayı akılda tutmak önemlidir: İngiltere bölgede sömürgeciliği koruma veya etkinleşme adına islami örgütleri kurdurtup hep destekledi. Ayni şekilde Yeşil kuşak projesiyle de ABD İslamcı yapıları kurdurtup önemli destekler verdiler. Elbet Sunni mezhepçi gerici idolojiye önem vererek. Taliban da Afganistan çelişkilerinin sonucu bizat ABD tarafından tasarlanıp, direk Pakistan ve Sudilerin yoğun katgılarıyla kurdurtup, ülkede iktidara getirlen örgütdür. Fakat, emperyalist kesimler uzun zamandır tüm müdahalelerine ve iktidarı ele geçirmelerine karşın ülkede egemenliği kuramadılar. Öylesine çelişkilr oluştu ki destekledikleri örgütleri ertesi gün baş düşman ilzan etme derin farklılığa de ulaştı.
Afganistan şimdi onca işkale ve dökülen paraya rağmen kontrolaa lınmadı. Mezarlıklar diyarına dönüştü. Arayışlar ve ülkeden yenilerek çekilme gerçekleri, yeniden eski kurdurtulan Talibanla masaya oturup görüşmelere dek gelindi. Fakat, Talibanın ikili konumu sadece batı için deyil bölgesel her ülke için ikili konum teşkil ediyor. Afganistana Rusya ve çin yaklaşımı kadar iran ve Pakistanın da burada tutubnma hamleleri, ister istemez, Taliban yaklaşımlarını etkiliyor. Örneğin, Rusya Talibanın güçlü Afganistan la ABD teşviği ile kendi alanlarında hareket etmesinden korkuyor. Onun için, Talibanın Afganistan içi kalışıyla yetinecek gibidir. Çin, Uygurlar gerçeği ile Talibanın uygurların islam partisiyle ilişki kurmaması önemlidir. Üstelik Çinin tek kuşak projesinde Afganistan da mevcut. Örgütlü ve tehlikeli olmayan bir Afganistan tercihidir. İran bir anlamda amerikanın zayıflamasıyla ve ülkedeki başta Hazerileri kıymaması durumunda pek şikâyetçi deyildir. Pakistan ise bu tip örgütlerle ülkede egemen olma siyasetini zaten gizlemiyor. Talibana böylesi dyeişik çelişkili beklentili politik eksen bulunmaktadır.
Türkiye ise fırsatı kulanıp hem ABD destekliliği ile batıya yaranma ve islami olgularla Yeni Osmanlıcı yayılımda mevzi kazanmak istiyor. Bu ikili çelişki Talibanın da kuşkularını elbet artırıyor. Ama, tüm bunlar, geri braktırılan, aşiretler diyarı ve sistemlerin emzarlığı haline gelen Afganistan için geçerlidir. Siyasetlerin sıçrama alanı oluşu da ona göre politik hamleler de getirmektedir. Rusya Çin kuşatması veyaa tek yol projesi gibi çatışmalı alanın merkezindeki Afganistan kaçınılmaz olarak önemseniyor. Taliban da gerici niteliğine karşın hem güçlü olması istenmeyen ama karışıtlığa da konulmaması ikileminde duruyor. Bunlar en ufak deyişimle de yerlebir olmaya, tersdüz gelmeye de açıktır.
Kısaca, belli ki daha uzun zaman hem Afganistan hem de Talibanı daha çok yönlü yazacağız. Şimdilerde en güçlü ülkesel örgüt gerçeği ile Taliban ikili beklentili politik dansın önemli oyuncusu halindedir.
