Arada anımsatığım önemli uyarıyla başlayacam: konunun anlaşılmasında önemli katgısı olcaktır. Emperyalist sistemin süper gücü ABD olmaktadır. Son krizler sürecinde Amerikanın eskisi gibi belirleyici konumu arızlar içermektedir. Hegemonya kırılması ile yeri doldurulamama ikileminde bulunuyoruz. Sorunlarda kontrol gücü de azaldı. Ama, Hegemonik gerilemelere ve konulara net etki göstermelerde zayıflamalar olsa da yine de ABD sistemin merkezinde kalmaya devam ediyor. Olaylar içinde bazen kaybetmeler de olsa da sonuçta Amerikasız sorunlar çözülemiyor. Bölgesel fay hatlarındaki zayıflamalara rağmen, ABD yine de sonucu hala belirleme konumundadır. Bunu direk Suriye ve Lipya gelişmelerinde yaşıyoruz. Afkanistan yeni sıçrama siyasetinde de tanıklaşıyoruz…..
Bu gelişmeleri, en iyi Suriye konusunda yaşıyoruz. Kimisi karışıklık içinde Amerikanın kaybetmesinden söz ediyor. Unutulan koşul, girişteki gerileyip ama sonucu belirleme gücünde olan gerçeğkle karşılaşmaya uğruyoruz. Ayrıca, Amerika rakiplerinden farklı olarak, çok yönlü kulanacak esrumanları da vardır. Çinin ekonomik veya Rusyanın askeri kapasite ekseninden farksız olarak, hem ekonomik, hem askeri alanda çok yönlü politik güçlere sahiptir. Bunu 17 Haziranla Suriyede yaşamaya başlayacağız. Tam da yoğunlaşan Amerikanın kaybettiği algısı sonrası gerçekleşen hamledir. Rus Türkiye eksenli idlip yoğunlaşması olurken, birden Amerikanın Suriyeye karşı daha geniş ekonomik anbargo kararı, yürürlüğe giriyor. Kaybetmiş görülen ABD ekonomik baskıyla Esatı yeniden zorlamaya yeni alanda devam etmek duruma geldi.
Yeni kararlarda, sadece ABD kesimi deyil, Suriye ile ilişki kuran kesimleri de kapzayacak genişliğe gelindi. Bundan komşu ülkelerden öteki ülke şirketlere dek direk yaptırımlar sözkonusu olacak. Suriye ile ilişki kurmanın Amerikan hedefli döneme geçildi. Güneyinde İsrail, Kuzey bölgesinin bir bölümünü de elde tutan Türkiye kuşatılma kısgacını da düşünürsek; Suriyenin hareket alanları oldukça daralacaktır. Zaten, savaş hali, işkal altında olan topraklar, önemli ekonomik kaynaklı toprakların Kürtler veya Türkiye işkalinde oluşu da Suriyeyi iyice zor duruma sokacaktır.Bunlar, zaten savaşla yorulan, sıkıntılarla bulanan Suriyede yeni sorun yaratacağı kesin. >Rusya ve iranın nedenli karşı tavır getireceği de belirsiz. Şimdiden etkileri başka yönlerle tırmandırılıyor. Sudiler yeniden kapıları kapatarak ilk sınır hamlesini yaptılar.
Türkiye de fırsatı deyerlendirmeğe girişti. Suriyedeki Sıkıntı, en azından idlipde kalıcılaşma yanında, ele geçirilen Suriye topraklarında da dönüşüme hız verilmeye başlandı. Bu konuda T.24 sitesindeki Akdoğan Özkanın nifus hareket makalesi oldukça çarpıcıdır. Türkiyenin ele geçirdiği yerlerde nifus dönüşüm gerçekleştirme örneklerle anlatıldı. İdlipte dahi uygulamalara hız verildi. Hristiyan Suriyeli köylülerin yerine Özbekistandan dahi insan yeyrleştirilmesi, tapu devri için baskılar gelişmeleri en basit örnektir. Zaten, Türkiyenin kontrolundaki yerlere kurumsal yapılandırma ile nifus oynayışları yaygın şekilde sürdürülmektedir. Yine, son yeni kriz dalgasıyla Suriye para birimindeki düşüşle, TL geçiş hamleleri de konuşulmaktadır. Bilmem, Kuzey Kıbrıs 74 sonrası da aklınıza geliyormu?
Kürtlerin tutum bu nedenle önemlidir. Çünkü, verimli topraklar ve petrol kaynakları elerinde. Suriye yönetimiyle de ticaret yapıyorlar. Anbargoya katılmaları, Esatı iyice kuşatacaktır.Herkes Amerika kaybetti derken, yeni hamleyle Suriye ekonomik kısgaca alınmaya başlanıyor. Gerçi daha önce de abluka vardı. Ama, şimdi Suriye ile temas kuran kesimleri de kapzaması, Savaş halindeki Suriyeyi iyice sıkıştıracağı kesin. Rusya ile iranın nedenli kırılma yapacakları da soru işaretli!
Bölgeyi iyi bilen Fehim Taştekin, gelişmenin önemini uzun uzun aktardı. Suriye tam da cihatcıları idlipte sıkıştırmışken,birden Türkiye ile karşı karşıya direk gelme koşuluna oturdu. Rusya Türkiye denklemiyle de idlip yeni boyuta ulaştı. Yine de çoğunluk Amerikayı unutur gibi oldu. Amerika, tam da yok denilen şaertlarda, direk ekonomik hamleyle yeniden Esatı zorlamaya başladı. Belli olan siyaset çok yönlü kumara döndü.Karışan çok kesim oluşu, Suriyenin sınırının belli oluşu sonucu, hep yeniden başlayan krizlerle, alınan mesafeye yeni dikenler yükseltmektedir.Zaten seçeneklerden birisinin ülkeyi parçalayarak etkisiz kılmaktı. Kürt bölgesi, Kuzeyi Türkiye kontrolunda olup Amerikaan üst şemsiyeli ikilem le öteki Suriye bölge ayrışması yeniden konuşulur oldu. Amerika, ve İsrail en azından Esatın gitmesi ve Suriyenin eski gücüne gelmeyecek bir ülke istemektedirler. Türkiye mümkün oldukça yeni toprakla yeniden siyasal alanda kalma peşinde. Sorun şu: her ülkenin çıkarı ötekilerle tam çakışmıyor. >Rusya kazanımları korumak ve öteki bölge ülkelerle ilişkileri geliştirme stratejisi uyguluyor. İran ise kendine karşı bloklaşmaları Suriyede karşılayarak ülkeden uzak tutmaya çabalıyor. Tabi, Amerikanın öteki hedefi de israile yenilgi tatıran Lübnan Hizbulahını da bu arada devre dışı brakmaktır.
Askeri alanda Suriye tam ileriye hamle yapmışken, idlipe dek gelirken, etkisizleşti denilip unutulan Amerika, ekonomik yeni kısgaçla Suriyeye yeni sayfa açma peşindedir.Hem de seçime gidilirken, Talabanla anlaşıp Afkanistandan çekilirken, askeri başarısızlık hamlesi olarak, Suriyeye yeni anbargoyla başka alandan bölgeye taktik hamleyle döndü.
Yukarda kısaca yazdım: Amerikan hegemonyası geriliyor. Sorunlarda bocalayıp yönetemiyor. Yerini dolduracak hegemonist güç de hala boşluğu dolduramıyor. Sonuçta, yine sonucu belirlemede Amerika yine de sistem belirleyiciliğini elinde tutuyor. Çok yönlü güç olma fırsatını şimdi Suriyeyi nefesiz brakıp boğma anbargolarıyla 17 Haziranda girişiyor. Bakalım, sistemde çatlaklıklar oluşacak mı? Suriye yönetimi bunu da atlatacak mı?
Son sözler şunlar: Türkiyenin son kendi para birim hamlesiyle Kuzeyde kontrol altındaki yerlerde gerçekleştirme tutumu, size Kuzey Kıbrısı anımsatıyor mu? Çünkü, ayni kararlar, başlangıçtan itibaren burada da aynen uygulandı. Nifus oyunları ve TL geçiş kararları ile kendi kurumsal yapısını yansıtmalar burada da olurken; uyarıldığı zaman da kimse günümüz sonucunu görmek istemedi. Aynisi, Kuzey Suriyede de nifus mühendisliklerinden posta dayresi kurma ile şimdi de Suriye parası yerine TL tartışmaları başladı. Yorum sizin.
