Suriye savaşının geldiği noktayı, şu basit cümle açıklamaya yetiyor: “Vekalet savaşından, aktörlerin direk temasına geçiş oldu”! Bu ifade, savaşın daha direk ve örtülü güçlerin açığa çıkmasının kanıtıdır. Önceleri işbirlikcilerle Suriye savaşı sürerken, dahası; Ortadoğu proje hamlesi ile başlayıp, bölgesel güçlerle şekilendirilmek istenen Suriye, sonradan hesapta olmayan iran Rusyanın sahaya inmesi ile kırılan süreç! Devamında da taşları yerinden oynattı. Vekalet savaşına dönüşen Suriyede özellikle Kürt olgusunun iç dinamik olarak denkleme eklenmesi, Esatın toparlanıp ülkede kalıcılaşması ve değişim için yapılındırılan “IŞİD ve öteki cihatcıların” yenilmeleri ile Vekalet savaşı daa tıkandı….
Sonuçta, Esatın gidici değil kalıcı oluşu, ABD hegemonya kırılması ve mütefiklerin gerilmemesi ve hat ta yenilmesi ile birlikte, yeni hamleler yapılma ihdiyacı da zaruri hale geldi. Bu arada, örtülü ve gizli oynayan İsrail ise artık değişimin olmayacağı kesinleştikce ve iranın artan etkinliği sonucu da İsrail daha net tavır koymak zorunda brakıldı. ABD yönetim içi kırılmalar da işin ek tuzu biberi oldu.
Böylesi denklemleşme olurken, suriyede Şama gidemeyen, Halepi zaptedemeyen, desteklediği Cihatcıların yenilmesi, ABD hegemonyasının gerilmemesi, yandaş Sudi gibi devletlerin Suriyede silikleşmesi sonucu, Türkiye değişen konumda Rusyaya yaklaştı. Güçlenen Kürt dinamiğine anti bakışlı olma sonucu da yeniden karşışık, sonu belirsiz hamleler de yapıldı. Sonunda, Rus onaylı, ABD destekli, Anti Kürt hamleleri Afrin müdahalesi de Türkiyenin yeni çıkışı olarak başladı…..
İşbilikcilerin etkisizleşmesi, iç dinamik Kürt kartı ve Esatın kalıcılaşma içsel gerçeklerle, dış müdahil içeleşen güçler artık kaçınılmaz olarak Kuzeyde Afrin ve idlipte, Güneyde de Deraza ile öteki İsrail sınırında direk temaslarla geçen hafta banbaşka Suriye gündemini getirdi. Türkiyenin Afrin ve idlip hareketi, Suriye Rus gölgesinde ve ABD teşvikinde acayip düyüm haline gelirken, örtülü ÖSO gerçeği dahi olanları gizleyemedi. Aslında, masaya konulan anlaşmaların dahi sahada tam uyuşmadığı idlipte Türkiye Suriye Rusya karşıtlıklarında yerine oturdu. ABD ise kaybedilen mücadelenin tutunma yeri olarak Doğu Fıratda Kürtlerle birlikte çabalanması ile şimdilik ilerinin önemli tavrı haline geldi. Fakat, her hamle kendi içinde, çelişkiler ve başka itifaklarla değişen acayip kağoslar üretmektedir. Bunu, idlip ekseninde Türkiye, Rusya Suriye denkleminde, Doğu Fıratda ABD, Suriye ve Türkiye karışıklığında görmekteğiz. Fakat, pek konuşturulmayan Güney Suriyede de senelerden sonra ilkler yaşanmaya da başladı!
İsrail, Suriyenin güçlü devlet olarak kalmasını istemiyordu. Müdahaleler arada bir yaparken, Cihatcıları da desteklediği yine sızan bilgielrle kanıtlanıyordu. Zaten paradoks ta baştan şuydu: Cıhatcılar şeryat ve Cihat derken, en büyük düşman diye ilan etikleri israile karşı eylem yapmıyor, daha çok Müslüman öteki insanları vahşice katlediyorlardı! Sonuçta, Cihatcılar yenildikçe, iran gerçeği büyüdükçe tetik irana karşı bonbalama değil de Suriyenin güneyinde çatışma olarak patladı! İsrail 67 yılından beri ilk defa uçak kaybetti.
Hafta sonuna doğru Güney Suriyede gelişen çatışmalarda israilin uçağı düşürüldü. Böylelikle savaşın pimi iranda değil İsrail sınırında çekildi. Bu önemli temasdır! İdlip ve afrinda arada gelen temaslar ve özellikle Kürt denklemi ile idlip hegemonya kavgasında artık karşıtlar vekalet işbirlikcilerle değil direk kendi güçleri ile karşılaşıyor. Daha da tehlikesi, idlipte başka Afrinda banbaşka ve her kasabada dahi ortaklık ile karşıtlıkların özellikle ABD, Türkiye denkleminli eksende değişmektedir.Adeta, Suriye üçüncü dünya savaşının yerel şeklini yaşamaktadır. Sadece askeri güçler değil, medya probagandası, istihbarat yapıları, en moderin silahlar, piskolojik hareket yöntemleri hepsi diplomasi ile birlikte karmakarışık sürmektedir… Gelen her bilgi, adeta yeni kırılma ve siyasal hesabın kaydığının işareti oldu. Tutunma ile kazanma ikilemli savaşın her esrumanı kulanılıyor. Belli ki kimyasal silah probagandası, Türkiye ile görüşmeler ve Kürtlere yardım hamleleri, ABD için yeniden hamle ile kazançlı çıkma arayışının sonuçlarıdır.
Tüm bunlar basit bazı ezberleri yeniden bozdu! Suriyenin toprak bütünlüğü, Suriyeli çözüm hedefli, istikrarlı ülke ve terörle mücadele hikayeleri yerlebir oldu. Suriyenin toprak bütünlü ezberin daha ilk ağızdan kurulmak istenen Güney Kuzey ayrı tanpon bölgeleri veya ABD doğu Fıratda kalıcılaşma politik hedflerle adeta ne denli kocaman yalan söylendiğinin kanıtıdır! En gerici güçlerle, yapılan işbirlikleri ise Özgür Suriye lafının nedenli tiksintici olduğu da ortadadır. Tam da bunlar olurken, ABD Türkiye ekseninde görüşmeler oluyor. Bunalrda dahi acayğiplikler vardır! Örneğin; ABD cepesinde Sarayın Uluslar arası güvenlik danışmanı olurken, Türkiyede Sözcünün oluşu diplomatik bakımdan acayiptir! Karşılıklı değildir. Yine; yapılan görüşmelerle alakalı tek bir doğrudürüsyokken, yapıldığı yer dahi bilinmiyor!Hele de ABD için “Marksis, komonist” denme durumuna ne demeli* Bunlar hep Suriye aşmazlığının nasıl dünyalaştığının sadece son günlerin kanıtlarıdır.
Doğu komşumuz olan Suriye, bunları yaşarken, sanki yokmuşcasına bizler hem de sıfırlanmışken Güvenlik Konsey teşvikli görüşmeleri konuşmamız ise banbaşka paradoks travma olmaktadır. Bakalım, fırsat değerlendirme ile tutunma politikalarının savaş ve krizle sürdürülen çevremizde, duyarsız Kıbrısı sarsmadan geçecek mi?
