‘Birleştirilmiş Askerlik (Değişiklik) Yasa Önerisi, 27 Ekim, Pazartesi meclis Genel Kurulu’nda görüşüldü. Meclis oturumunda öğleden sonra ele alınmaya başlanan yasa ‘gündeme gelen yeni önerilerin dikkate alınması’ adına gruplar arası varılan mutabakat gereği haftaya ertelendi.
Oturumu Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi aktivistleri de izledi…
Uzun süredir kamuoyunda süre kısaltılması dışında gündeme gelen “vicdani ret” konusunda CTP Grubu yeni bir öneri hazırladı. Genel kuruldaki görüşmeler sırasında öneri olarak sunulacağı söylenen ‘öneri’ iç tüzüğe takıldı. Meclis hukukçuları tarafından komiteden geçen yasa önerisine ek bir öneri yapılamayacağı görüşünün verilmesi üzerine söz konusu öneri yapılamadı, oylanamadı. CTP adına Grup Başkan Vekili Asım Akansoy tarafından meclis kürsüsünden okunan öneri silahlı kuvvetlerde vicdani retçilere sivil hizmet yaparak askerlik yapma olanağı tanıyan bir içerik taşıyordu. CTP’nin gündeme getirdiği bu öneriye benzer bir öneriyi de TDP milletvekili Zeki Çeler gündeme getirdi. Çeler vicdani ret düzenlemesi dışında ‘askerlik süresinin kısaltılmasını’ da içeren bir öneri hazırladı. Hem Çeler’in, hem de CTP adına Akansoy’un önerileri meclis iç tüzüğüne takıldı, oylanamadı. Yaşanan bu gelişmeler üzerine meclis genel kurulu toplantısına 10 dakika ara verildi. CTP grup odasında toplanan CTP milletvekilleri diğer partilerle de görüşerek ortak mutabakat aradı. Yeniden başlayan genel kurul toplantısında yerinden söz alan Başbakan Yorgancıoğlu ‘askerlik konusunda yeni önerilerin olduğuna’ dikkat çekerek gruplar arası mutabakat gereği askerlik yasa önerisinin haftaya (Pazartesi) görüşülmesini önerdi. Başbakan gündeme gelen önerilerin dikkate alınması adına görüşmelerin haftaya devam etmesini önerdi, meclis bu öneriyi kabul etti. Askerlik konusundaki görüşmeler haftaya Pazartesi devam edecek.
CTP’nin gündeme getirdiği ‘vicdani ret’ önerisi: “Silahlı Kuvvetler’de sivil hizmet”
Meclis oturumu sırasında CTP Grup Başkan Vekili Asım Akansoy tarafından meclis kürsüsünden okunan ve mevcut yasa önerisine eklenmesi istenen öneri maddesi şöyle:
“4A. Yurt ödevini silahlı bir biçimde yerine getirmeyi, vicdanlarına, kanaatlerine veya dini inançlarına aykırı gördükleri için bu ödevi Silahlı Kuvvetler bünyesinde görecekleri sivil hizmetlerle yerine getirmek isteyenlerin, bu yöndeki iradelerinin hangi koşullarda kabul edileceği, bu kişilerin eğitim durumları ve meslekleri dikkate alınarak Silahlı Kuvvetler bünyesinde hangi sivil hizmetlerde ve hangi şartlarda görevlendirilebilecekleri, bu kişilerin Silahlı Kuvvetler bünyesinde sivil hizmet vermek için başvuru usulü, görevlendirilmesi, denetlenmesi ve hizmet verirken uyacakları kurallar, Başbakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulu’nca onaylanacak bir tüzükle düzenlenir.”
Bu değişiklikle ilgli gerekçe ise şu şekilde yazıldı
Vicdani ret hakkı uluslararası alanda geniş kabul görmüş bir insan hakkıdır. Bu hakkın kullanılması, normal olarak, vicdani retçilerin yurt ödevini silahlı kuvvetler dışında sivil kamu hizmeti görme şeklinde yerine getirmelerini sağlar. Ancak KKTC Anayasası’nın 74’üncü maddesinin (1)’inci fıkrasında, “Silahlı Kuvvetlerde yurt ödevi her yurttaşın hakkı ve kutsal ödevidir” şeklinde bir hüküm bulunduğundan, KKTC’de çıkarılacak bir yasayla vicdani ret hakkının uluslararası kabul görmüş biçimiyle düzenlenmesi mümkün görünmemektedir.
Buna karşın, KKTC Anayasa Mahkemesi, 10.10.2013 tarihli, D. 2/2013 sayılı kararının 14-15’inci sayfalarında şu saptamayı yapmıştır: “Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin önerdiği gibi, askeri hizmet yerine sivil kamu hizmeti yapılmasına olanak tanıyan bir düzenlemeye iç hukukta yeri verilmesi, tamamı ile yasa koyucunun, yani yasama organının değerlendirme ve takdirindedir; bu noktada ‘yurt ödevini’ silahlı kuvvetlerle ilişkilendiren Anayasanın 74’üncü maddesi de dikkate alınmalıdır”.
Anayasa Mahkemesi’nin kararının tamamı okunduğunda, vicdani retti bir insan hakkı olarak kabul ettiği, bu konuda düzenleme yapmanın yasa koyucunun takdirine bağlı bulunduğu kanaatinde olduğu ancak böyle bir düzenleme yapılırken, 74’üncü maddenin yurt ödevini Silahlı Kuvvetlerle ilişkilendirdiğini unutmamak gerektiğini vurguladığı açıktır.
Bu şartlar altında bir insan hakkı olarak kabul edilen vicdani ret hakkını Anayasa’nın sunduğu olanaklar ve çizdiği çerçeve ışığında düzenlemek KKTC Cumhuriyet Meclisi’nin insan haklarına bağlılığının gereğidir. Bu değişiklik önerisi bu düşüncelerle hazırlanmıştır.
