Mavi: ANO 2011, Mor: TOP 09
Yaz aylarındaki hükumet krizinden sonra, Çek Cumhuriyeti’nde erken seçim kararı alındı. Büyük gün, bu hafta sonuydu. Kampanya süresi göreceli olarak kısaydı ve seçim bildirgeleri çoğunluğun ilgisi çekmedi.
Seçim kampanyaları daha çok kişiler ve politik pazarlama üzerine geçti. Anketler seçim tarihine kadar sol için olumlu sonuçlar gösteriyordu ama son iki haftada durumun çok daha karmaşık olacağı ve solun net bir çoğunluk kazanamayacağı anlaşıldı.
Parlamentodaki partiler için sonuçlar:
CSSD (Sosyal Demokratlar): %20.5
ANO (Yeni bir politik oluşum): %18.7
KSCM (Komünist Parti): %14.9
TOP 09 (Bu zamana dek iktidardaki sağ parti): %12
USVIT (Yeni bir politik oluşum): %6.9
KDU-CSL (Hıristiyan Demokratlar): %6.8
Barajın altında kalan partiler:
SZ (Yeşiller): %3.2
Korsan Parti: %2.6
SPOZ (Başkana Zeman’a yakın bir parti): %1.5
DSSS (İşçi Partisi, aşırı sağ parti): %0.9
ANO (EVET anlamına geliyor), yiyecek ve kimya sektörlerinde çok sayıda firma sahibi olan bir Çek multimilyoneri tarafından kuruldu. Seçimden birkaç ay önce ülke çapında dağıtılan en az bir gazeteyi satın aldı. Partisinin programı çok genel ve sağ veya sol olup olmadığını belirlemek güç. Sloganlarından birisi “Devlet, şirket gibi yönetilmeli”ydi.
USVIT (Doğrudan Demokrasinin Doğuşu) doğrudan demokrasi biçimlerini ve kişisel sorumluluk ilkesini savunan bir parti. Doğrudan yönetime katılmayı reddediyor ve muhalefet rolünü tercih ediyor.
Nedenler ve sonuçlar üzerine kısa düşünceler:
Bu seçim, farklı görüşteki neoliberal gruplar arasındaki bölünmenin yarattığı hükumet krizinin sonucuydu. Bu kriz durumu, sağ hükumetin çok az desteğe sahip olması (nüfusun en fazla 1/4’ü) ve abartılmış kemer sıkma politikalarıyla birlikte gelen uzun (bir yıldan fazla)bir durgunlukla da birleşmişti.
Bu seçim, öncelikli olarak sol ve sağ kutuplaşmayla ilgili değildi. Daha çok bir protesto seçimiydi.
Sosyal demokratlar, 6 hafta içinde anketlerdeki sonucun %10’unu kaybetti. Parti, Çek tarihindeki en kötü sonucunu aldı. Şimdi parti içinde iki kanat var: biri başkan Zeman’ı destekliyor, diğeri ondan bağımsız. Parti birlik içinde değil, farklı gruplar arasında kavga artıyor ve parti içindeki gerilimin yakında zamanda düşeceği mümkün görünmüyor. Sosyal demokratlar olmadan bir hükumet kurmak pratikte mümkün değil ama tartışmalar yeni hükumet görüşmelerini tahmin edilemez kılıyor.
ANO partisi iki yaşında. Politik hedefini tanımlamak kolay değil ama yine de çok geniş bir yurttaş çevresinin desteğini alarak ikinci güçlü parti oldu. Ama aynı zamanda geleceğini de tahmin etmek güç. Bazı gazeteciler ve siyasal bilimciler, ondan Çek Cumhuriyeti’ndeki bir tür Berlusconi tarzı olarak bahsediyorlar. İnsanlar hayal kırıklığına uğradılar ve bazıları giderek daha fazla şekilde kalan geleneksel parlamenter demokrasinin çözüm olmayacağına inanıyordu.
Komünist Parti (KSCM), üç sene önceki seçim sonucu parlamentoya girip bu seçimde oyunu arttıran tek parti oldu (2010-%11.27). Seçim kampanyası göreceli olarak ılımlıydı. Bu parti, kapitalizme karşı eleştirel duruşun temsilcisi olarak biliniyor. Genelde her seçimde öne çıkan tipik anti komünizm giderek daha da etkisizleşiyor. Bu partinin uzun dönem hedefi sıradan insanların beklentilerini yansıtmayı hedefliyor. Bu nedenle seçim kampanyası ideolojik değil ama neoliberal sisteme bir eleştiriydi ve gerçekçi çözümler sunmaya çalışıyor. Sosyalizm uzun vadeli hedef ama orta dönemde hedef Çek ekonomisini harekete geçirmek, işsizliği azaltmak ve sosyal güvenliği geliştirmek. Parti, 740 bin oy aldı (50 bin üyesi var). Bu oyların sadece belirli bir kısmı protesto oylarıydı. Çok muhtemel ki KSCM muhalefette olacak ama daha iyi bir durumda ve Çek parlamentosu ve tüm toplumda daha anlamlı bir oyuncu olacak. Muhalefetteki KSCM, farklı sol kaynakları birleştiren radikal sol olma rolünü güçlendirecek ve yeni durumlarla yüzleşecek.
Tahmin:
Çekya’daki politik depremden birkaç gün sonra gelecekte nasıl bir gelişme olacağını tahmin etmek mümkün değil. Mayıs 2014’te yeni bir seçim olabilir (Avrupa seçimleriyle birlikte). Ama politik partiler bunun kendileri için bir fiyasko olarak görüleceğini biliyorlar. Yeni bir oylamanın partilere aynı oyları getireceği kesin değil. Yani göreli olarak uzun bir dönem politik istikrarsızlık, heyecanlı müzakereler ve politik huzursuzluk bekleyebiliriz. Bu durum Çek radikal solu için bir şans olabilir. Ama aynı zamanda politik gerçekliği ve seçmenlerinin beklentilerini yansıtmazsa Solu zayıflatabilir de.
Çeviri: Kontra Salvo
